تبیان، دستیار زندگی

جوادالائمه (ع)؛ اولین حلقه امامان جوان

مدیریت فرهنگی، یکى از مهمترین حوزه هاى مدیریتى در جامعه است که وراى دولتى بودن یا نبودن فرهنگ، باید به دست افرادى سپرده شود که نسبت به حوزه هاى متکثر آن اشراف داشته و بتوانند خیل عظیم جامعه را در این عرصه رهنمون باشند. بى شک ائمه معصومین(علیهم السلام)، رهبران بى بدیل جامعه اسلامى در همه عرصه هاى سیاسی، اجتماعى و فرهنگى بوده و هستند.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
امام جواد

ادوار مختلف امامت ائمه اطهار(علیهم السلام) هر یک به نوبه خود درگیر بخشى از معضلات فرهنگى است که به دلیل محرومیت جامعه از حکومت امامان شیعه بر جامعه، شاهد آن بوده اند و عملکرد هریک از این بزرگواران نشان دهنده عمق نگاه ایشان به مسایل و شناخت مشکلات جامعه در حوزه فرهنگ است. این مهم را مى توان در سیره امامان(علیهم السلام) به خوبى مشاهده کرد.

دوره زندگى امام جواد(علیه السلام) یکى از ادوارى است که جامعه مسلمین با یک چالش عقیدتى براى دریافت حقایق از یک امام معصوم مواجه است و آن حضور امامى خردسال به عنوان رهبر امت اسلام است.

این مسأله از آنجا که در دوره هاى قبل سابقه نداشته است على رغم تأکیدات امام هشتم(علیه السلام)، جامعه شیعى را همچنان در سردرگمى فرو برد. اما گذشت زمان و نیز مدیریت توانمند امام(علیه السلام) و نیز شهادت شیعیان و یاران نزدیک امام هشتم(ع) درباره امامت امام جواد(علیه السلام) این شبهه را مرتفع ساخت و امام(علیه السلام) توانست جامعه اى را که به واسطه گسترش دایره جغرافیایى با مشکلات فکرى بسیارى مواجه شده بود، از گرداب شبهات اعتقادى رها سازد.

نضج گیرى نحله ها و فرقه هاى گوناگون در عصر امام جواد(علیه السلام)، برآیند عوامل گوناگونى چون گسترش جهان اسلام و ورود اعتقادات و باورهاى مذاهب و ادیان دیگر، ترجمه آثار فلاسفه یونان و درگیریها، جناح بندیها و بلوک بندى قدرت بود.

امام جواد(علیه السلام) همانند پدر بزرگوارش در دو جبهه سیاست، فکر و فرهنگ قرار داشت. موضع گیریها و شبهه افکنى هاى فرقه هایى چون زیدیه، واقفیه و غلات، امام را بر آن داشت تا در برابر آنان موضعى شفاف اتخاذ کند.

امام جواد(علیه السلام) چون اجداد طاهرش خزانه دار علمى الهى و گنجینه دار رازها و رمزهاى آفرینش بود.

امام جواد(علیه السلام) با سنى کم با شرکت در مناظره ها و مباحثه هاى عالمان و دانشمندان بزرگ عصر خویش، علم لدنى را که همانا مختص به انبیا و معصومین(ع) است، فراروى مردمان عصر خود و اعصار دیگر به تصویر کشید. صغر سنى امام(علیه السلام) در هنگام عهده دارى منصب امامت و موفقیت چشمگیر ایشان در رویارویى با مشکلات فکرى و فرهنگى موجود و مدیریت آنچه امروز «بحران فرهنگی» مى نامیم، موضوعى است که نمى توان در زندگى پربار این امام همام نادیده گرفت.

فضاى مه آلود فرهنگى جامعه که محصول بیت الحکمه عباسیان و ورود فرق کلامى مختلف به فضاى فکرى جامعه بود نیازمند حضور پررنگ و مؤثر امامى بود که رافع این مشکلات باشد. فعالیت امام جوان در همه عرصه هاى فرهنگى علاوه بر از بین بردن شبهه امامت ایشان، پایه گذار فرهنگى نوین در عرصه مدیریت جامعه بود و آن حضور جوانان در عرصه هاى مدیریتى بود.

ورود ایشان به مناظرات علمى و شکست مخاطبان و مخالفان شیعه و امامت، بر خلاف تصور معاندان که حضور یک خردسال در منصب امامت شیعه مى توانست باعث فروپاشى فکرى جامعه شیعى شود، علاوه بر تثبیت جایگاه والاى ولایت و اعتراف دیگران به استوارى علم امامت، زمینه حضور امامان جوان را پس از امام جواد(علیه السلام) فراهم ساخت و از همه مهمتر زمینه ساز پذیرش امامت امام عصر(عجل الله تعالی فرجه الشریف) گردید.

در این حیطه با چند نکته مواجهیم، حضور یک امام جوان در رأس جامعه از طریق عادى و طبیعى بود، نه از طریق خرق عادت. این بعد جامعه سازى در درازمدت به صورت نمادین نهادینه شد و در دوره امامان بعدى ملاحظه شد.

مسأله بعدی، تشکیل یک تشکل فرهنگى و سازمان تربیتى بود که این هم در راستاى همان جامعه سازى جامعه شیعى بود. آماده سازى گروهى خاص براى دوره غیبت کبرى از دیگر نکات قابل توجه مدیریت امام جوان است. آنچه براى عامه مردم در مورد حکومت و امامت حضرت مهدی(عجل الله تعالی فرجه الشریف) انجام شد، تنها پذیرش یک امام جوان دیگر بود، در این بعد، تربیت نسلى که پذیراى امام غایب در طولانى مدت باشد، مدنظر امام جواد(علیه السلام) بود.

امام جواد(علیه السلام) اولین حلقه امامان جوان است. نکته حایز اهمیت، وجود بحرانهاى فرهنگى آن ایام بود که امامان جوان از پس آن برآمدند؛ یعنى مدیریت جوانان در بحرانهاى فرهنگى در آن دوران توانست یک برنامه الگویى و نهادینه را براى جوانان مسلمان در دوره هاى حساس جهان اسلام ترسیم نماید.

این اتفاق یک نوع تحول در مدیریت فرهنگى شمرده مى شود. این نکته را نباید فراموش کرد که حضور جوانان در پستهاى مدیریتى از دوره پیامبر(صلی الله علیه و آله) به صورت تدریجى آغاز و در زمان امام جواد(علیه السلام) نهادینه شد، چون یک جریان مدیریتى جوان، آغاز به کار کرد.

پیام حضور چهار امام آخر و بخصوص امام جواد(علیه السلام) به عنوان آغازگر این سلسله، دعوت به جوانگرایى در مدیریت بحران فرهنگى است.



منبع: روزنامه  قدس


 
مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.